Lycée Notre-Dame de Cîteaux

Lycée Notre-Dame de Cîteaux

Ik kreeg vanuit België vragen enkele vragen over de school. De laatste dagen hadden we niet altijd tijd om een blogtekst te schrijven en hebben we enkele uitstappen gemaakt die los stonden van de school. Iedereen hier – de zusters, de leerkrachten, de leerlingen – wil dat we een heel goed beeld hebben van Rwanda en ze nemen ons dan ook vaak mee op uitstap. Maar uiteraard staat de school centraal. We hebben ondertussen al redelijk wat lessen gevolgd en gegeven. Daarenboven hebben we gepraat met de directrice, de leerkrachten, ouders en leerlingen. We kunnen dus stellen dat we ondertussen een goed beeld hebben van de school.

Door de historische link met België lijkt het schoolsysteem in Rwanda best goed op dat van België. Leerlingen gaan eerst naar het kleuteronderwijs, ze krijgen dan zes jaar basisonderwijs en (de meesten) zes jaar middelbaar onderwijs. Eén van de grote verschillen met België is het feit dat er staatsexamens zijn. Na het lager onderwijs is er zo’n staatsexamen. De rijken gaan daarna naar privéscholen, terwijl dat staatsexamen voor de armen en de middenklasse van levensbelang is. De beste leerlingen mogen namelijk naar een ‘école d’excellence’. Het Lycée Notre-Dame de Cîteaux is zo’n école d’excellence. De school heeft dan ook een hele goede naam in Rwanda.  

Dit betekent dat er op de school leerlingen zitten van over het hele land. De overgrote meerderheid van de leerlingen (er zitten alleen maar meisjes op de school) blijven gedurende een heel trimester op internaat. Als de ouders in de buurt van Kigali wonen kunnen ze op zaterdag op bezoek komen, maar er zijn ook leerlingen die weken tot zelfs maanden hun ouders niet zien. Om het onderscheid tussen rijken en armen niet te laten meespelen op school is er een uniform (zie foto’s). Maar ook op andere vlakken mag er geen onderscheid zijn. De lakens op de bedden zijn hetzelfde per kamer en alle meisjes moeten verplicht hun haar afknippen.

Op de school zijn er meer dan 800 leerlingen, waarvan 667 internen. Er zijn 31 leerkrachten en nog een tiental personeelsleden. Het aantal leerlingen in een klas varieert van 28 tot 40. De leerlingen krijgen les in het Engels. Enkel godsdienst en Kinyarwanda is in de moedertaal. Op de school zitten leerlingen van heel veel verschillende religies en zij krijgen allemaal een plaats, letterlijk en figuurlijk. Zo is er een kleine plaats voor de moslims om te bidden en zagen we een gebedsmoment van een grotere groep protestanten. Een kleine meerderheid is evenwel katholiek.

De eerste drie jaren krijgen de leerlingen een algemene basisopleiding. Daarna is er opnieuw een staatsexamen en daarna moeten de leerlingen een keuze maken. Het is een wetenschapsschool, dus de leerlingen kiezen eigenlijk in welke wetenschappen ze zich gaan verdiepen. We hebben onder andere een les wiskunde bijgewoond in 6MPG (Mathematics, Physics and Geography), met als onderwerp: ‘special integreation’. Zowel Maarten als ik waren ervan overtuigd dat het niveau niet moet onderdoen aan onze school. Wat trouwens elke keer opviel als we een les bijwoonden, dat was de discipline. Ondanks het feit dat die les in 6MPG werd gegeven voor 34 leerlingen, gedurende drie lesuren van 40 minuten aan één stuk waren de leerlingen heel rustig en geïnteresseerd.

Voor de internen begint de dag om 4.30 uur. Ze krijgen een uurtje de tijd om zich klaar te maken en van 5.30 tot 6.30 hebben ze een uur studie. Daarna krijgen ze ontbijt en om 8.00 uur beginnen de lessen. Ze hebben dan drie lesuren van 40 minuten en dan is het pauze. Over de middag hebben ze een middagpauze en om 16 uur is de school gedaan. Dan krijgen ze tijd om te sporten en te dansen, wat te studeren of voor andere activiteiten. Om 19 uur krijgen de leerlingen eten en van 19.30 tot 20.30 uur hebben ze nog een verplicht uur studie. Om 21 uur moeten ze naar hun kamer en om 21.30 uur gaat het licht uit.

De leerlingen blijven ook in het weekend op school. De lokalen zijn bijna altijd open. Extra zorg of uitleg voor leerlingen die niet meekunnen bestaat er namelijk niet en je ziet wel vaker meisjes aan elkaar de leerstof nog eens uitleggen. Daarnaast wordt er veel muziek gemaakt en gedanst (vaak onder begeleiding van andere leerlingen). Andere leerlingen spelen een partijtje volleybal met een aantal leerkrachten of spelen basketbal. Een heel aantal spendeert ook uren met bidden. Voor de rest doen ze wat leerlingen bij ons ook doen: praten, wat rondhangen, elkaar eens plagen, spelen en nog wat praten.

Het binnenland

Vandaag stond een uitstap naar het binnenland op programma. We zouden nog een andere kant (provincie Est) van Rwanda leren kennen.

Wegen
We werden meegenomen naar Munyaga.  Deze plaats ligt op een 70 km van Kigali. De eerste 50km verliep over een mooie asfaltweg. De weg leidt naar het buitenverblijf van de president met iedere 500 meter politieagenten. De volgende 15 km ging over een relatief goede aardeweg. De laatste 7km duurde een half uur omdat we steeds weer putten en uitgespoelde grachten moesten omzeilen. We hadden veel bewondering voor onze chauffeur.

Klooster
In een heel afgelegen, maar door een prachtige natuur omgeven, vonden we het klooster dat tot de gemeenschap van Kigali behoort. Zuster Bea, afkomstig uit Huise, woont hier en ging met ons op verkenning. Het klooster is gebouwd door Italianen. Naast het klooster bouwden ze ook een ziekenhuis en school.
Voor de middag bezochten we de lagere school. De kinderen, die blijkbaar nog maar weinig blanke mannen gezien hadden, raakten ons aan, gaven een hand of klaphandje. In plaats van naar huis te gaan voor het middagmaal, gingen ze met ons mee doorheen de school.

Op de middag ervaarden we nogmaals de hartelijkheid van de Rwandese zusters. We werden verwend met een heerlijke maaltijd van producten die ze zelf verbouwen. Verser kan niet.

Namiddag
Na een korte siësta temidden van de prachtige natuur, waar je enkel vogels hoort fluiten, gingen we op weg.
We bezochten eerst een prachtige kerk in opbouw, gevolgd door een secundaire school. Daar waren ze nog nieuwsgieriger naar de blanken, echter ook terughoudender. Eenmaal we onszelf hadden voorgesteld, kwamen ze een beetje losser. Sommige leerlingen zongen voor ons of deden een dansje. We kregen ook wat info over de school.
Men onderwijst daar de eerste drie jaren van het secundair onderwijs. Toch troffen we ook leerlingen aan van 18 jaar.

We zetten ons tocht verder richting ziekenhuis van de zusters. Wat we daar gezien, vergeten we nooit. De beelden gingen van aangenaam tot schrijnend.
We bezochten eerst de materniteit. Er waren vandaag vijf kindjes geboren in goede gezondheid. Wist je dat ze blank/roze geboren worden en na enkele dagen hun bruine huidskleur krijgen?
We wandelden verder naar een gebouw in opbouw waar een modernere materniteit komt (men bouwt pas verder als er geld is).
Vervolgens troffen we een lange rij wachtenden aan. Er zijn veel mensen in de regio getroffen door malaria. Er zijn hier veel moerassen en waterplassen die ze gebruiken om rijst te verbouwen. Deze plaatsen zijn echter ook broedplaatsen voor muggen (al dan niet met malaria besmet). We kregen medelijden met de wachtrij die vooral bestond uit vrouwen met kinderen.
Het ergste hadden we nog niet gezien. Voor de receptie zat een imense wachtrij. Men had vandaag ongeveer 140 opnames voor een vijftal verpleegkundigen. Sommigen van hen zouden vandaag niet meer kunnen geholpen worden. Velen onder hen zouden nog enkele kilometers moeten stappen naar huis om morgen terug aan te schuiven. Hierdoor wordt de ziekte nog erger. Schrijnend tafereel. De verpleegkundige trekken zich op aan al de mensen die ze wel hebben kunnen helpen met medicatie.
En dan zagen we enkel nog maar de mensen die zich een ziekenhuis kunnen permitteren of die eerst moeten sparen hebben om zich te laten behandelen.
Een beeld dat we niet snel gaan vergeten...

We hebben na de afgelopen week nog meer respect gekregen voor het ongelofelijke werk dat de zusters hier doen.

Feestdag

Hemelvaart

In België loopt het verlengde weekend naar aanleiding van Onze-Lieve-Heer Hemelvaart op zijn einde. Alle moeders zijn daar hopelijk goed gevierd vandaag.
Hier was het donderdag een gewone werkdag. Zij vieren vandaag het feest van Hemelvaart. En vieren mogen we hier letterlijk nemen.

Eucharistie

Om 9.30 uur startte de eucharistieviering. Alle katholieke jongeren waren in de kapel samengekomen om eucharistie te vieren. Een 40-tal onder hen vormden het koor, bijgestaan door een djembe en verscheidene tamboerijnen.
Je kan het verloop van de eucharistie vergelijken met de vieringen bij ons. Het grote verschil is, naast de grote hoeveelheid aanwezigen, de sfeer die er heerst. Liederen worden hier massaal meegezongen terwijl de muziek van de djembe en tamboerijnen de sfeer versterken. Een niet te beschrijven gevoel trof ons. De viering van 1.15 uur was zo om. We hadden het niet erg gevonden had de viering nog wat langer geduurd zoals het hier vaak de gewoonte is.

Aan tafel

We werden voor het aperitief uitgenodigd in het salon van de zusters. Na een korte rondleiding in hun living en TV-kamer genoten we samen met de zuster van het aperitief. We waren niet enige gasten. Enkele oud-zusters waren op bezoek en namen samen met ons het aperitief.
Op weg naar de eetzaal kwamen we hun kapel voorbij. We hielden even halt om het Mariabeeld dat tijdelijk hier was, te groeten. Rwanda is de enige plaats waar Maria in Afrika is verschenen. Ter ere daarvan is er een reizend beeld van Maria. Deze week was het gast in het klooster.

Bij de maaltijd werd wijn geschonken: rode wijn of een zelfgemaakte bananenwijn. Als dessert werd een mooi versierde taart (die de oud-zusters schonken) uit de keuken gehaald. Pieter, gebombardeerd tot taartsnijder van dienst, bediende alle zusters. Ze apprecieerden dit enorm. 

Na de maaltijd weerklonk opnieuw de djembe. De zusters haalden de djembe binnen om dansend de Heer te danken en Zijn hemelvaart te vieren. Dit was een schitterende ervaring. In vergelijk met hun waar onze danspogingen heel houterig. 

Het oosten

Na een korte siësta  vertrokken we met Sylvain, onze vaste chauffeur, en Zuster Hélène op tocht. Ze wou ons meenemen naar het oosten, de grens met Burundi. Vijf kilometer nadat we Kigali waren uitgereden zagen we het landschap wijzigen. De hoge bergen maakten plaats voor heuveltjes waar menige heuvels uit de Vlaamse Ardennen
De kuddes koeien hebben inmiddels hun plaats ingenomen. Zij worden geweid door plaatste arbeiders die voor een loon de koeien naar de savanne brengen. Op het einde van de dag brengen ze die terug. We kregen prachtige dieren te zien die imponerende hoorns dragen.

niets bij zijn. Maar naast de glooiingen zagen we ook een verandering in natuur. We reden voorbij een groot moeras waar nog steeds krokodillen leven om vervolgens de savanne te bereiken. Olifanten gingen we niet zien, want ze zijn verplaatst naar de nationale parken. Maar vroeger leefden zij hier in het wild.

Slapen

Bij onze terugkomst weerklonken djembe-klanken uit de refter. De dag werd vierend afgesloten.
Na de maaltijd werden de laatste restjes taart verorberd en doorgespoeld door plaatste groene thee. Ideaal om goed te kunnen slapen. We gaan dat dan ook doen.

Slaapwel.

Genocide Memorial, Belgische para's en een ode

Kigali Genocide Memorial

Wie door Kigali rijdt, kan niet rond de genocide heen. Overal hangen er grote banners met als boodschap “Kwibuka – Fighting the genocide ideology”. Het is nu (nog maar) 22 jaar geleden en je merkt dat men er mee bezig is. Toch is het een onderwerp dat we hebben vermeden, vooral omdat we weten dat het heel gevoelig ligt. Iedereen kent hier wel iemand die gestorven is, of dader was…

Gisteren namen ze ons mee naar het Kigali Genocide Memorial. Dit is een soort museum en herdenkingsplaats gewijd aan de genocide. In het museum wordt je als Belg al snel met de neus op de feiten gerukt. Hoewel Rwanda geen kolonie was (Rwanda was eerst een Duitse kolonie en na WOI werd het een protectoraat van de Verenigde Naties onder Belgisch bewind), heeft België het land bestuurd als een kolonie en voor verdeeldheid gezorgd. Voor de koloniale periode was er reeds een onderscheid tussen hutu’s, tutsi’s en twa’s, maar dit onderscheid was ondergeschikt aan de clans en familieverwantschappen. Toen de Belgen in de jaren ’30 van de vorige eeuw een paspoort invoerden, werd hierop vermeld of men hutu, tutsi of twa was. De indeling gebeurde vrij willekeurig (onder andere op basis van grootte en hoeveel stukken vee men bezat). De tutsi’s werden gezien als een beter ‘ras’ en zij kregen meer rechten. Wanneer de Belgen wegtrokken lieten ze een verdeeld land achter. De hutu-meerderheid greep de macht en een deel van de tutsi’s werd verdreven.

Vanaf de jaren ’90 laaiden de spanningen hoog op. Via kranten en radio werd er propaganda gemaakt tegen de kakkerlakken (zo werden tutsi’s) genoemd. Op 6 april 1994 werd president Habyarimana vermoord. Nog een dag later werden 10 Belgische para’s gedood en België trok zijn troepen terug. Toen was het moorden evenwel al begonnen. Op 100 dagen tijd werden 800.000 tot 1.000.000 mensen vermoord. Veelal gebeurde het moorden met machetes of door de mensen samen te drijven in kerken en deze dan in brand te steken.

Het museum vertelt dit verhaal op een heldere wijze. Na de uitleg komt men in zalen met foto’s van slachtoffers, met kleren van slachtoffers en een zaal met schedels en beenderen. Op de tweede verdieping krijg je uitleg over andere genocides (de holocaust, tegen de Armeniërs, de Rode Khmer in Cambodja, enz.).Om stil van te worden… 

10 Belgische para’s

Net na de middag brachten we bezoek aan een andere plaats die belangrijk was in de recente Rwandese en Belgische geschiedenis. Op enkele honderden meters van de school waar we verblijven ligt namelijk het gebouwtje waarin op 7 april 1994 de 10 Belgische para’s werden vermoord. Het gebouw ziet er nog steeds zo uit al in 1994 en zit nog steeds vol met kogelgaten. Voor het gebouw staan 10 Belgische stenen ter herdenking van de para’s. De stenen hebben allemaal inkepingen. Eén inkeping per levensjaar van de betrokken soldaat. Ook hier worden we stil van…

Een ode aan zuster Marie-Michel

Om deze blogpost niet al te hard in mineur af te ronden, wil ik snel nog een korte ode schrijven aan een erg inspirerend persoon: zuster Marie-Michel. Momenteel zijn er nog 3 Belgische Bernardinnen in Rwanda. Eén ervan is zuster Marie-Michel. Ze leeft en werkt in Kigali. Ze valt op door haar kwieke tred en haar levenslust. Ze loopt lichtjes gebogen, maar ze is hard gefocust en constant aan het werk (zie foto). Ze laat zich niet graag bedienen en helpt overal waar ze kan. Toen ze vertelde dat ze 90 jaar is, viel ik bijna achterover. Ik had haar zeker 30 jaar jonger geschat…

Ik zou uren kunnen luisteren naar haar verhalen. Twee voorbeelden.

1.       Op een bepaalde moment was ze aan het vertellen dat ze in 1958 naar Rwanda is gekomen (net voor de onafhankelijkheid). Toen de genocide uitbrak, weigerde ze te vertrekken. Ze was één van de laatste Belgen in Kigali. De Belgische ambassadeur heeft haar bijna manu militari weg moeten laten halen. Pas als de Rwandese zusters haar vertelden dat zij een gevaar was voor hun en dat de Rwandese zusters een gevaar betekenden voor haar, kon ze overtuigd worden. Ze is heel even naar België gegaan om dan terug te keren naar Afrika. Ze heeft toen ongeveer negen jaren verbleven in de vluchtelingenkampen in Bukavu (Oost-Congo) tussen de vele Rwandezen in diaspora. Daarna is ze teruggekeerd naar Kigali.

2.       Er kloppen af en toe jongeren aan bij de zusters die nergens meer een kans krijgen. Zo kwam er op een bepaald moment een jongen aankloppen die van school was gestuurd. Zijn mama (hij had geen andere familie meer) was namelijk in de gevangenis terecht gekomen en dus had hij het inschrijvingsgeld niet kunnen betalen. De zusters hebben toen besloten dat hij op hun kosten terug naar school mocht, op voorwaarde dat hij goede punten zou halen en elke keer zijn rapport zou komen tonen. Zo gezegd, zo gedaan. Bij het eerste rapport was de jongen de tweede of derde beste van zijn school. Hij haalde heel goede resultaten en hij kreeg een beurs voor de universiteit. Omdat hij zoveel had gekregen van de zusters wou hij iets terug doen voor de mensen en dus besloot hij geneeskunde te studeren. Ook op de universiteit was hij bij de besten van zijn jaar en nu zit hij in één van de laatste jaren om een bepaald soort chirurg te worden.

Morgen gaan we op uitstap met zuster Marie-Michel. We gaan een andere Belgische zuster bezoeken die in de ‘brousse’ zit. Ik hoop dat we onderweg nog wat verhalen mogen horen…

Gisenyi

Nagenieten
Gisteren heb ik kennis mogen maken met de biercultuur in Rwanda. Al verkiezen de meesten hier Amstel of Heineken???, "les vrais hommes" drinken hier Mutzig.
Pieter herinnerde zich van een vorige reis nog een drankje. Blijkbaar vroeg hij naar een Keniaanse aarbeienwijn. De eigenaar had het niet maar vroeg even te wachten. Even later verscheen er een Grenadine-achtig drankje op tafel. Een gelukkige collega tussen enkele collega's uit Rwanda.

Een nieuwe dag
Deze ochtend zat er een briefje onder de deur dat we om 8 uur verwacht werden bij Zuster Hélène voor onze uitstap naar Gisenyi. Een half uur later werden we via sms op de hoogte gebracht dat ons vertrek een uur later zou plaats vinden. Het ideale moment om nog even verder te lezen in het boek van Quinten,  De voorspelling. Pieter vulde zijn lijstje Kinyarawanda aan.

Uiteindelijk zijn we kunnen vertrekken om 9.35 uur. "Le temps elastique".

Rwandees verkeer
Vandaag stond een rit van bijna vier uur op het programma. Een tocht naar het Westen van Rwanda, aan de grens van Congo. 

Het Rwandees verkeer blijft verbazen. Op onze route zagen we de meest eigenaardigste zaken:

- vrachtwagens die zwaar overladen zijn en amper de berg op kunnen

- vrachtwagens die in panne staan langs de weg. De handige chauffeurs proberen zelf de herstellingen uit te voeren, de andere zitten geduldig te wachten naast de vrachtwagen tot er hulp komt

- fietsers die zich aan een vrachtwagen hangen en zo de steile hellingen beklimmen. Dit gaat veel sneller dan de collega's die de overladen fiets de berg opduwen

- verkeersdrempels waar een modale Belgische wagen niet zonder schuren over kan
- agenten die snelheidscontroles uitvoeren maar weinig boetes kunnen uitschrijven omdat de chauffeurs elkaar hectometers op voorhand waarschuwen

- enkele agenten die zich begonnen voor te bereiden op een plaatselijke wielerwedstrijd
...

De natuur

Gedurende de rit hebben we kunnen genieten van de prachtige natuur die het land rijk is. Het aantal wilde dieren bleef echter beperkt tot een geit, koe of varken aan de leiband. Kippen dragen ze in de hand.
Op de flanken van de bergen heeft men terrassen gemaakt die men volop gebruikt voor de landbouw. Wortelen, kolen, maïs, aardappelen en bonen zijn de meest voorkomende gewassen. Op ieder stukje dat open blijft, plant men bananenplanten. We zagen ook enkele gigantische theeplantages.

In Gisenyi hebben we een bezoek gebracht aan het Kivumeer. Een heel uitgestrekt meer met een zandstrand dat men voor recreatie gebruikt. Men bevist het meer nog maar tegenwoordig wordt er ook methaangas ontgonnen.
Aan de overkant van het meer zie je Congo. De grens tussen Rwanda en Congo bevindt zich in het meer.

De grens

Naarmate we de grens met Congo naderden, werd duidelijk dat hier recent nog problemen waren. We zagen een groot vluchtelingenkamp dat nu grotendeels verlaten is. De zwaarbewapende grens toont echter aan dat hier nog niet alles vredevol verloopt. We waren ook getuige van enkel vrachtwagens van het Rode Kruis die zich verzamelden aan de grens.

Middagmaal

Na enkele straten (soms driemaal) in en uit te rijden bereikten we de plaats waar we zouden eten. Onze gids, de jarige Zuster Hélène kende een goed plekje. En gelijk had ze. We kregen een mix van twee culturen voorgeschoteld. Na de handen aan tafel te hebben gereinigd (want dit gerecht eten we met de handen) serveren ze ons enerzijds een geroosterde vis (Tilapia) met bananen en anderzijds frieten met mayonaise. We voelden ons meteen thuis.
We mogen deze delicatesse verorberen in een typisch Afrikaans ingerichte hut. Voor sfeer en gezelligheid een 10/10. 

Terugrit

Na nog even in Gisenyi te hebben vertoefd, vertrokken we richting Kigali. Het was iets voor vijf geworden toen we vertrokken. Vele mensen kwamen naar de stadscentra om enkele boodschappen te doen en elkaar te ontmoeten. Opdat wij de komende dagen geen honger zouden lijden, wou zuster Hélène enkele wortelen kopen op een typische markt. Eenmaal de "parking" te hebben opgereden kwamen alle dames hun goederen aanprijzen. Na een twintig kilo wortelen en een zestal maïskolven te hebben ingeladen in de pick-up begon het onderhandelen over de prijs. Voor 3000 RWF (€3.3) konden we onze weg verder zetten. 

In het dal zagen we een mist opduiken. Dat leek ons vreemd want de plensbuien van deze ochtend waren verdwenen. Toen we de "mist" naderden werd ons meteen duidelijk dat het geen meteorologisch fenomeen was: alle mensen waren hun maaltijd aan het bereiden op hun vuurtjes wat voor een gigantische rookontwikkeling zorgde.

Heel snel viel de duisternis. We kregen dan ook een prachtig zicht op Kigali by night. Een prachtige zee van lichtjes dook op tegen de berg. We waren eindelijk thuis van vermoeiende dag waar we heel wat mooie zaken gezien van Rwanda.

Moe maar tevreden: muramuke (goede nacht)!

Een ongelofelijke dag

Vandaag was echt een fantastische dag. Ik denk dat ik letterlijk een boek kan schrijven over alle onze avonturen vandaag, maar ik beperk me tot de drie hoogtepunten.

1.       Les volgen en geven

Tijdens de eerste twee lesuren van de dag (een lesuur duurt hier 40 minuten) kregen we de kans om een les biologie bij te wonen bij derdejaars. Elke collega die twijfelt aan ‘actief leren’, nodig ik uit om hier een les te komen volgen. De 38 (!) leerlingen zijn gedurende 80 minuten actief op zoek gegaan naar de delen en de functies van het menselijke oor en dat allemaal in het Engels…

Na deze twee lessen kregen we de tijd om onze les voor te bereiden. Gelukkig was ik hier een beetje op voorzien en had ik een les over België, ons schoolsysteem en onze school staan (het is een les die we wel vaker gebruiken in de context van onze uitwisselingen). De klas waar we les zouden aan geven, was een klas vijfdejaars die dit jaar correspondeerde met een klas vierdejaars bij ons. Maarten deed de inleiding en dan was het aan mij. Eerst een kleine situering op de wereldkaart en dan begon ik met wat geschiedenis van België, beginnend bij Caesar om over te gaan naar de bezetting door de Spanjaarden, de Fransen, enz. Bij de recentere geschiedenis heb ik onder andere de Europese Unie vermeld, maar ook de koloniale geschiedenis kon niet achterblijven. De eerlijkheid gebied mij te zeggen dat het een gekuiste versie is (ik durfde toe nog niet te polsen naar de  mening over ons koloniaal verleden). Later vroeg ik aan een leerkracht hoe mensen hier dachten over de koloniale tijd en hij vertelde dat veel Rwandezen de Belgen zien als diegenen die het onderscheid creëerden tussen de verschillende bevolkingsgroepen (i.c. Hutu’s, Tutsi en Twa). Op die manier lagen we dus indirect aan de basis van het gruwelijke deel van de Rwandese geschiedenis.

Na de geschiedenis volgde een stukje over de huidige situatie in België (ons politiek systeem bleek zeer moeilijk uit te leggen, maar daar keer ik op terug). Het stukje over België werd afgerond met enkele highlights van ons land: Frieten, bier, chocolade, de Rode Duivels, Kuifje, Edd Merckx, enz. Ten slotte heb ik een poging gedaan om ons schoolsysteem uit te leggen en onze school voor te stellen.

Daarna mochten de leerlingen vragen stellen. Enkele opmerkelijke zaken:
- Wanneer ik bij de highlights Stromae vermeldde, belandden we in een discussie of hij nu Belg of Rwandees is. Ik heb vooral willen benadrukken dat we hem delen…
-  Op een bepaald moment vroeg een Rwandese leerling of we een nationale klederdracht hebben. Nadat ik negatief had geantwoord vroeg ze of we een nationale dans hebben. Wanneer ik opnieuw negatief antwoordde, zei ze erg spontaan: “Hebben jullie eigenlijk wel een cultuur?”
-   De meeste vragen gingen echter over de verdeeldheid tussen Vlaanderen en Wallonië. Voor hen was het heel moeilijk te begrijpen. Zo’n klein land dat zich nog eens zou opsplitsen, en waarom? Ergens voelde ik dat ze zich afvroegen of dat op termijn niet tot al te erge spanningen zou leiden. Hier in Rwanda wordt er sinds de genocide in elk geval heel hard ingezet op éénheid. Voor iedereen.
- Wanneer ik vertelde dat ik leerkracht Godsdienst was, hadden ze al snel door dat veel van onze leerlingen niet (meer) gelovig zijn. Dat vonden ze heel spijtig voor onze leerlingen.
- Veel vragen gingen ook over ons schoolsysteem. Moeten onze leerlingen betalen voor school? Hebben we echt geen internaat? Wanneer mogen leerlingen drinken, met de auto rijden of trouwen? Mogen onze leerlingen een gsm gebruiken op school?

 2.       Personeelsvergadering

In de namiddag (het is woensdag en op woensdagmiddag is de school hier ook gesloten) was het personeelsvergadering. Met twee punten op de agenda: de Belgische partners en een feestje.

Na een kleine inleiding was het opnieuw aan mij. Ik gaf een ingekorte versie van de presentatie over België en onze school. Toch had ik een pak meer stress en niet alleen omdat het voor de leerkrachten was. Wel is het zo dat de oudere generatie leerkrachten Frans spreekt en dat in tegenstelling tot de leerlingen die voornamelijk les krijgen in het Engels. Mijn Frans dat was soms toch een kwestie van “se debrouiller”.

Na de presentatie was het tijd om onze cadeaus af te geven. We hadden transparanten mee (op vraag van hen), snoepjes en een heel grote cheque. Deze symbolische cheque vermeldde de opbrengst van de vierentwintig uren lesmarathon op onze school: 8500 euro (om een idee te geven van de waarde: dit komt overeen met ongeveer 56 maandlonen van een gemiddelde leerkracht in Rwanda). Dit geld mochten we in naam van onze school schenken aan hen om nieuwe computers te kopen.

Na de cadeaus was het tijd voor feest. De verantwoordelijke van de staat (vergelijkbaar met onze inspectie?) en de oudervereniging waren aanwezig. Het was niet alleen feest voor onze komst, maar ook voor de eerste mei. We kregen een drankje en lekkere hapjes…

3.       Onder collega’s

Na het eten werden we uitgenodigd voor een wandeling met enkele leerkrachten via onder andere hun huis en een kleine winkel die wordt uitgebaat door de leerkrachten. Daarna wandelden we wat door de stad om uiteindelijk iets te drinken in een gezellig hotelletje. Al snel kwamen er nog enkele leerkrachten. Het werd ontzettend gezellig. Het was alsof we al jaren collega’s waren. Tegen 21 uur kreeg de verantwoordelijke leerkracht evenwel telefoon van de zuster directrice. Ze werd ongerust waar we waren. Tijd om terug te keren…

PS: Foto’s volgen

Lycée Notre Dame de Citeaux

Na een deugddoende nachtrust brak heel vroeg een nieuwe dag aan. Ook al is het hier om 6uur 's ochtends klaar, de vermoeiende reis zorgde ervoor dat mijn wekker noodzakelijk was. Na een verkwikkende douche (zeker als er geen warm water is) startte dag twee.

Deze ochtend werden we verwacht op onze partnerschool. We kregen een rondleiding doorheen de school. De zuster verantwoordelijk voor de discipline nam ons op sleeptouw.

In de leraarskamer ontmoetten we enkele leerkrachten. Centraal tegen de muur in de leraarskamer werd meteen duidelijk dat ze onze scholenband ernstig nemen. Onze band wordt geïllustreerd door een ingekaderde tekening. 

De hartelijke ontvangst gisteren zette zich vandaag onverminderd verder. Iedere leerkracht stelde zich aan ons (de gasten uit België) voor.
Het contact met de leerkrachten is echter verwarrend. De ene verkiest het Engels, de andere praat liever Frans. Het liefst zouden ze gewoon het Kinyarwanda gebruiken.
Geen gemakkelijke taal. Pieter houdt in zijn notaboekje een lijst bij met de voornaamste woorden. Rechts zie je hem in de leraarskamer naast een leerkracht Frans aan het werk.

We kregen enkele klassen te zien. Hier zagen we leerlingen van het eerste jaar. Ze blijven het grootste deel van de dag in het zelfde lokaal zitten. Enkel voor de wetenschapsvakken gaan ze naar één van de labo's op school. Zo heeft ieder wetenschapsvak (het is dan ook een school waar wetenschapsrichtingen ingericht worden) een eigen labo. 

Een klas waar Pieter les geeft, had al via brieven contact met een klas in Kigali.Een bezoek aan deze klas kon dan ook niet ontbreken (foto links onder). Pieter bedankt hen voor de correspondentie en nodigde hen uit nog een brief te sturen naar onze leerlingen die wij dan zouden meenemen.

We kregen een rondleiding doorheen enkele klassen maar ook doorheen het internaat. Het eerste wat ons opvalt is de discipline die hier heerst. Zowel in de klassen, in de recreatieruimte als in het internaat. La soeur discipline verdient al haar pluimen. 

In het internaar verblijven 667 leerlingen die een volledig trimester op school verblijven. Het grote gebouw is onderverdeeld in slaapkamers van 10 of 12 bedden. Iedere leerling krijgt een bed en een kast. Hier wordt geen onderscheid gemaakt tussen arm of rijk. Iedereen slaapt door elkaar, krijgt dezelfde lakens, hetzelfde uniform...

We kregen de keuken te zien waar men op hout het eten bereidt (foto links). Op de foto rechts zien we de eetzaal waar alle interne leerlingen 's ochtends ontbijt. Voor het middagmaal maken ook de niet-internen gebruik van deze eetzaal (foto rechts).

De rondleiding van deze voormiddag eindigde in de ziekenboeg. Als leerlingen ziek zijn en de lessen niet kunnen volgen, worden ze hier onder gebracht. Op de foto hiernaast zien we het lokaal waar de verpleegkundige van de school de leerlingen onderzoekt, medicijnen geeft... 

Een voormiddag die veel heeft losgemaakt bij mij. Deze namiddag staan contacten met leerkrachten op het programma en misschien mogen we ook een les van hen volgen. Ik ben alvast benieuwd.

Eerste impressies

We hebben de laatste 24 uren heel veel gereisd. We vertrokken gisteren rond respectievelijk half drie en drie uur in de namiddag in Oudenaarde en Gent. Een achttien uur later – tussen 9 en 10 uur deze ochtend - kwamen we aan in Rwanda. Hieronder volgen enkele impressies.

Hartelijkheid

We zijn ontzettend hartelijk ontvangen door de Rwandese zusters. Ze stonden ons op te wachten op de luchthaven en hebben ons meteen op het hart gedrukt dat we ons over niets zorgen mogen maken. Ze brachten ons naar hun klooster waar we in het gastenkwartier verblijven. Meteen kregen we boterhammen, thee, koffie en fruit.  Ze bleven vriendelijk maar kordaat aandringen dat we zeker voldoende moeten eten, daarna staken ze ons verplicht in bed (omdat we moe waren van de reis) om ons een kleine twee uur later opnieuw te komen halen voor het middageten, dat we samen met de zusters zouden delen. Daarna nog even verplichte rust om dan de stad in te trekken. Ondertussen blijven de zusters maar benadrukken dat we welkom zijn en dat ze blij zijn dat we er zijn.

Tijd

Eén van de dingen die ik mij nog heel goed herinner van mijn vorige reizen naar Congo en Rwanda is de volledig andere beleving van tijd in beide landen ten opzichte van België. Een zeer bekende Congolese spreuk zegt: “Vous (Europeanen) avez le montre, nous avons le temps”. Alles heeft hier zijn ritme en het heeft geen enkele zin om je daarin op te winden. Dat hebben we meteen weer mogen ervaren. Toen we aan zuster Hélène vroegen of het niet erg was dat ze een uur had moeten wachten (ons vliegtuig had een klein uur vertraging), zei ze dat dit helemaal geen probleem was. Want in Rwanda “il y a de la temps élastique”.

Weer

We hadden in België uiteraard het weerbericht al eens bekeken en we waren voorbereid op heel slecht weer. In Rwanda is het momenteel namelijk regenseizoen. Vanuit het vliegtuig zagen we een hele hoop dreigende wolken. Toch hebben we momenteel geluk. We hoorden hier en daar al eens een onweer in de verte, maar voorlopig is het een blauwe hemel met witte wolkjes. Wel is het drukkend en vochtig warm.

Hoop

Vijf jaar geleden was ik ook in Kigali. Ik herkende meteen de skyline van Kigali (Kigali ligt mooi op een heuvel en er staan enkele hogere gebouwen op de heuvel). Toch merkte ik al snel dat er veel veranderd is op die 5 jaar sinds ik hier was. Overal in Rwanda is men aan het bouwen. In de hele stad staan grote bouwwerven en zijn er banken en hotels uit de grond gerezen. In vergelijking met bijvoorbeeld buurland Congo doet Rwanda het economisch ontzettend goed en dat merk je. En dat geeft hoop in een continent dat wij vooral kennen van minder vrolijk nieuws…

Bericht van 4EC4b en 4HWa

Beste meneer Vyncke,

Heel veel plezier in Rwanda!

In naam van de twee leukste klassen van het hele kabouterbos, 4HWa en 4EC4b.

PS: haal uw beste Kinyarwanda maar al boven! ;-)

Klaar voor vertrek

Zondag 1 mei, dag van vertrek.

Daarnet nog snel even de weersvoorspelling bekeken voor de komende twee weken. Een regenjas mag dus zeker niet ontbreken in de bagage.

Voor de mensen die onze route willen volgen, deel ik onze vluchtgegevens.

Heenreis

16.52 uur: Thalys van Brussel Zuid naar Schiphol
20.35 uur: vlucht van Schiphol naar Nairobi
07.40 uur: vlucht van Nairobi naar Kigali
08.15 uur: aankomst in Kigali

Terugreis op 10 mei

19.45 uur: vlucht van Kigali naar Nairobi

23.59 uur: vlucht van Nairobi naar Schiphol

09.05 uur: vlucht van Schiphol naar Zaventem

09.50 uur: aankomst in Zaventem